جراحی فک پایین عقب رفته یکی از انواع درمانهایی است که برای رفع عارضه عقب رفتگی فک پایین در کودکان و بزرگسالان مورد استفاده قرار می گیرد. همانطور که میدانید، بسیاری از افراد در جامعه دچار ناهنجاری و عقب رفتگی فک هستند و به همین دلیل متحمل مشکلات زیادی از جمله ناتوانی در بلع غذا، مشکلات تنفسی، تکلم و خواب راحت می شوند. به طور کلی این عارضه به دلیل ناهماهنگی در رشد استخوانهای فک رخ داده اما عوامل دیگری در بروز این عارضه دخیل هستند. از جمله مهمترین عوامل بروز عقب رفتگی فک میتوان به موارد زیر اشاره کرد :
• نارسایی های دوره حاملگی و بیماریهای مادرزادی
• کندی رشد استخوانهای فک در اثر کمبود مواد معدنی در بدن
• اصابت ضربه و برخورد در سنین کم
علائم و نشانه های جراحی فک پایین عقب رفته
از جمله نشانه های عارضه عقب رفتگی فک پایین در افراد و در سنین مختلف، متفاوت است. اما از رایج ترین علائم میتوان به موارد زیر اشاره نمود :
• مشکل در جویدن غذا
• سختی در بلعیدن غذا به ویژه مایعات
• بیان کلمات و آواها به وضوح و راحت
• عدم تقارن میان فکهای بالا و پایین
• عقب بودن چانه و ایجاد غبغب
• ناتوانی در بستن لبها
• دهان همیشه خشک و لب های ترک خورده
• خروپف در زمان خواب
• ناتوانی در جویدن
مراحل جراحی فک پایین عقب رفته
اقدامات قبل از جراحی فک
1. بررسی کامل موقعیت دندانها
قبل از انجام هر گونه جراحی و درمان، جراح فک و متخصص ارتودنسی برای کسب اطلاعات کامل در خصوص موقعیت دندان ها و میزان ناهنجاری ها و فواصلی که عقب رفتگی فک در دندانها ایجاد کرده، اقدام به انجام تست هایی همچون اسپلینت و کرافت دندان میکنند. این کار میتواند مدل دقیقی از دندانها ایجاد کرده تا نیاز به انجام ارتودنسی و جراحی فک مشخص گردد.
2. ارتودنسی دندانها
در بسیاری از بیماران ممکن است دندانها دچار ناهنجاری های سنین رشد بوده و باعث شوند تا جراح در هنگام انجام عمل فک دچار مشکل گردد. به همین جهت قبل از انجام جراحی فک، متخصص ارتودنسی دندانها را به طور کامل بررسی کرده و در صورت نیاز با استفاده از تکنیکهای ارتودنسی، دندانها را مرتب و منظم میکند. البته انجام این درمان با توجه به سن بیمار حدود 12 تا 24 ماه زمان لازم دارد تا نتایج به صورت مطلوب حاصل گردد. در برخی موارد با توجه به میزان ناهمواری های دندان ممکن است جراح ترجیح دهد جراحی فک پایین عقب رفته را در حین دوره ارتودنسی دندان انجام دهد. این کار در برخی موارد قابل انجام بوده و نتایج مطلوبی نیز به همراه دارد.
3. مشاوره و توصیه های لازم قبل از جراحی
قبل از جراحی، پزشک یک دوره مشاوره با بیمار انجام داده تا بتواند توصیه لازم و ممنوعیت های قبل از عمل را به اطلاع بیمار برساند. از جمله این موارد میتوان به عدم مصرف دخانیات و مشروبات الکلی به مدت یک هفته قبل از عمل، عدم مصرف نوشیدنی و خوراکی 12 ساعت قبل از عمل، خودداری از مصرف داروهای ضد انعقاد خون و داروهای ضد حساسیت اشاره نمود. همچنین بیمار باید قبل از عمل استحمام کرده زیرا بعد از انجام جراحی به مدت 3 روز باید از مرطوب کردن محل زخم و بخیه ها پرهیز کند.
انجام جراحی عقب رفتگی فک
برای انجام جراحی فک، متخصص بیهوشی باید بیمار را با استفاده از دز مناسب دارو در حالت بیهوشی عمومی قرار داده تا در هنگام عمل، بیمار دردی را حس نکند. البته موارد مختلفی همچون آزمایش خون و تعیین گروه خونی نیز انجام میگیرد تا در صورت نیاز به بیمار خون اهدا گردد.
برای انجام جراحی فک پایین عقب رفته، جراح با استفاده از ابزار جراحی بافت فک را شکافته و استخوان ها را با استفاده از تیغه جراحی برش میدهد. سپس با استفاده از ایمپلنت و استخوان مصنوعی، فاصله مورد نیاز را پر کرده و عقب رفتگی را جبران میکند. بعد از تنظیم و هماهنگ سازی فکها، زخم ها به بهترین شکل بخیه شده تا هیچ گونه اسکار و اثر زخم باقی نماند.
اقدامات بعد از انجام جراحی
بعد از انجام جراحی، با توجه به سختی و پیچیدگی عمل، لازم است تا بیمار به مدت 1 الی 3 روز در بیمارستان بستری شده تا مراقبت های لازم انجام گیرد. در زمان بستری، بیمار مواد غذایی و داروهای لازم را به صورت تزریقی دریافت کرده تا درمان با سرعت بالاتری انجام شود. بعد از این مدت، پزشک بررسی های لازم را انجام داده و در صورتی که وضعیت فک بیمار پایدار بوده و بخیه ها جوش خورده باشند، بیمار میتواند با دقت و به آرامی مواد غذایی را مصرف کند. در صورتی که مشکلی در مصرف مواد غذایی از راه دهان وجود نداشت، بیمار میتواند از بیمارستان مرخص گردد.
نکات مهم بعد از جراحی فک پایین عقب رفته
• بعد از انجام جراحی باید بخوبی از محل زخم ها و بخیه ها مراقبت کرده و پانسمان ها را به موقع تعویض کنید. همچنین باید از مواد ضد عفونی برای تمیز کردن محل زخم ها استفاده شود.
• معمولاً بخیه های زده شده از نوع جذبی بوده و طی 3 الی 4 هفته به طور کامل جذب میشوند و اثری از آنها باقی نمی ماند. اما در این مدت بهتر است از دستکاری بخیه ها خودداری نمایید.
• تمیز کردن دهان و دندان یکی از اقداماتی است که بیمار باید جهت جلوگیری از عفونت فک بعد از عمل حتماً آن را انجام دهد. در هفته اول بعد از جراحی فک، بیمار باید با استفاده از آب ولرم و نمک و همچنین دهانشویه مرغوب دهان را شستشو دهد. البته این کار را باید 4 مرتبه در روز انجام شود.
• به مدت 4 تا 6 هفته بعد از جراحی فک پایین عقب رفته، بیمار باید از غذاهای نرم استفاده نماید. در این مدت بیمار باید طی 5 تا 6 وعده و به صورت کم حجم غذا را مصرف کند. زمانی که تورم و درد فک کاهش پیدا کرد، بیمار باید ب پزشک خود مراجعه مرده تا برنامه غذایی مناسب از وی دریافت شود.
• بعد از انجام جراحی، بیمار باید به مدت 2 هفته از انجام فعالیتهای ورزشی و فعالیت های شدید خودداری کرده و به محل کار مراجعه نکند.
• برای ادامه دوره ارتودنسی دندانها بهتر است ابتدا به پزشک مراجعه کرده تا وضعیت فک بررسی گردد. اما معمولاً برای این کار باید 2 تا 3 هفته صبر کرده تا وضعیت فک مساعد گردد.
• در صورت بروز هرگونه عارضه یا علائم مشکوک در دوره نقاهت، بهتر است سریعاً پزشک را در جریان قرار دهید. از جمله این علائم میتوان به تب، حالت اسهال و استفراغ، خونریزی در داخل دهان یا محل بخیه ها، ورم و درد زیاد و حس مزه بد و زننده در دهان اشاره کرد.